IV. GRUP ANYONLARININ ANALİZİ

IV. GRUP ANYONLARININ ANALİZİ

9.1.1. KLORÜR   ( Cl^- )

Hg₂Cl₂, AgCI, CuCl, PbCI₂, BiOCl, Hg₂OCI₂, SbOCI gibi bileşikler dışında, klorürler genellikle suda çözünürler. Bu bileşiklerden kurşun klorür sıcak suda oldukça çok çözünür.

KLORÜR İYONUNUN ÖN DENEMELERİ

a) Gümüş nitrat çözeltisi AgNO₃

2-3 damla Cl^-  çözeltisine 5 damla damıtık su ve 2-3 damla 0.1 M AgNO₃ çözeltisi ekleyin.

Ag+      +     Cl^-  =>  AgCl

Oluşan beyaz çökelek çözününceye kadar 3 M NH₃ ekleyin.

AgCI     +     NH₃         =>      Ag(NH₃)₂⁺       +     Cl^-

Elde edilen çözelti üzerine 3 M HNO₃ ekleyin.

Ag(NH₃)₂⁺      +   Cl^- +   HNO₃      =>    AgCI    +   NH₄⁺      +   N0₃^-

b) Katı mangan dioksit Mn0₂

Bir deney tüpüne bir spatül ucu katı NaCl ve az miktarda katı Mn0₂ ekleyip karıştırın.  Üzerine 1-2 damla derişik H₂SO₄ damlatıp dikkatlice ısıtın. Tüpün ağzına pens ile ıslak turnusol kağıdı tutun.

Aynı deneyi Pb0₂ ile tekrarlayın,  

Mn0₂    +   4HCI  => MnCI₂     +    Cl₂     +    2 H₂0

9.1.2. TİYOSİYANAT (RODANÜR)     (SCN^-)

Cu(SCN)₂, CuSCN, Pb(SCN)₂, Hg₂(SCN)₂, Hg(SCN)₂ ve AgSCN dışında tiyosiyanatlar genellikle suda çözünürler. Tiyosiyanat iyonu iyi bir kompleksleştiricidir. Fe³⁺ ile verdiği kırmızı, Co²⁺ ile verdiği mavi-yeşil renkli kompleksleri en çok bilinenleridir.

TİYOSİYANAT İYONUNUN ÖN DENEMELERİ

a) Gümüş nitrat çözeltisi (AgN0₃)

2-3 damla SCN^- çözeltisine 2-3 damla 0.1 M AgN0₃ çözeltisi ekleyin.

Ag⁺       +     SCN^-  =>             AgSCN

Oluşan beyaz çökelek çözününceye kadar 3 M NH₃ ekleyin.  

AgSCN      +     2NH₃      => Ag(NH₃)₂⁺    +    SCN^-

b) Demir(III) klorür çözeltisi   (FeCI₃ )

2-3 damla SCN^- çözeltisine 5 damla su, 2 damla 3 M HCI ve 2 damla 0.1 M FeCI₃ ekleyin.

Fe³⁺    +     SCN^-     =>      FeSCN²⁺

Oluşan koyu kırmızı çözeltiyi üç kısma ayrılır ve aşağıdaki tepkimeler sonucu oluşan çözelti renklerini not edin.

a)                  Birinci kısma bir spatül ucu katı NaF ekleyin.

FeSCN²⁺      +    6 NaF       =>     FeF₆^3-     +    SCN^-

b)                 İkinci kısma 4-5 damla 0.1 M HgCl₂ çözeltisi ekleyin.

4FeSCN²⁺      +     Hg²⁺    =>    Hg(SCN)₄^2-    +  4 Fe³⁺

c)                  Üçüncü kısma 4-5 damla C₂O₄^2- çözeltisi ekleyin.

FeSCN²⁺      +     3 C₂O₄^2-    =>     Fe(C₂0₄)₃^3- +    SCN^-

9.1.3. BROMÜR ( Br ^-)

Tuzlarından CuBr, AgBr, Kg₂Br₂, PbBr₂, TIBr, SbOBr, BiOBr ve Hg₂0Br₂ dışında, genellikle bromürler suda çözünürler (PbBr₂ sıcak suda çok çözünür).

BROMÜR İYONUNUN ÖN DENEMELERİ

a) Gümüş nitrat çözeltisi  (AgNO₃)

2-3 damla Br^- çözeltisine 5 damla damıtık su ve 2-3 damla 0.1 M AgNO₃ çözeltisi ekleyin.

Ag⁺      +    Br^-  =>        AgBr     

Oluşan sarı-kırmızı çökelek üzerine 10 damla su ve asidik oluncaya kadar 3 M CH₃COOH ekleyin. Üzerine bir spatül ucu Zn tozu ekleyin.

AgBr    +     Zn    =>       Ag⁺      +    Br^-    +    Zn²⁺

b) Klorlu su    ( CI₂)

2-3 damla Br^- çözeltisine 5 damla damıtık su ve 4-5 damla klorlu su ekleyin.   Oluşan renkli çözeltiye   8-10  damla  kloroform  ya  da karbontetraklorür ekleyip çalkalayın.

2 Br^-    +     CI₂     => 2 Cl^-      +      Br₂

9.1.4. İYODÜR ( I^-)

Tuzlarından Cul, Agl, Hg₂I₂, Hgl₂, Pbl₂, TII, SbOI, BlOI, BH₃ ve SnI₄ dışında, diğer iyodürler suda çözünürler, iyodür iyonu kompleks oluşumuna yatkın bir anyondur. Iyot (I₂) suda oldukça az çözünür. Ancak bazlarda, sulu potasyum veya sodyum iyodürde ve organik çözücülerde çok çözünür.

İYODÜR İYONUNUN ÖN DENEMELERİ

a) Gümüş nitrat çözeltisi    (AgNO₃)

2-3 damla I^- çözeltisine 5 damla damıtık su ve 2-3 damla 0.1 M AgN0₃ çözeltisi ekleyin.

Ag⁺    +   I^-      =>     AgI

Oluşan sarı çökelek üzerine 10 damla su ve asidik oluncaya kadar 3 M CH₃COOH ekleyin. Üzerine bir spatül ucu Zn tozu ekleyin.

Agl   +     Zn    =>       Ag⁺    +   I^-      +    Zn²⁺

a)     Klorlu su  (Cl₂)

2-3 damla I^- çözeltisine 5 damla damıtık su ve 4-5 damla klorlu su ekleyin.   Oluşan renkli çözeltiye 10 damla kloroform ya da karbontetraklorür ekleyip çalkalayın.       

2 I^-   +   CI₂   =>      2 CI^-    +    I₂

Aynı deneyi Br^- ve I^- iyonlarının birlikte bulunduğu çözeltiye klorlu su ekleyerek tekrarlayın,  

9.2. IV. GRUP ANYONLARININ SİSTEMATİK ANALİZİ

                       

IV. GRUP ÖN DENEMESİ

Çözelti III den alınan iki damla üzerine 5 damla doygun AgCH₃COO çözeltisi ekleyip 3 M HNO₃ ile asitlendirilir (1*). Eğer çökme olursa IV. grubun bulunduğu anlaşılır. Çökeleğin oluşmaması durumunda V. grubun aranmasına geçilir.

IV. GRUP ANYONLARININ ÇÖKTÜRÜLMESİ

Ön deneme IV. grup anyonlarının bulunduğunu gösteriyorsa, çözelti III üzerine çökme tamamlanıncaya- kadar doygun AgCH₃COO eklenir. Ortam 3 M CH₃COOH ile asidik yapılıp iyice karıştırılır ve santrifüjlenir. Çökelek IV ve çözelti IV ayrılır.

Çökelek IV	Çözelti IV
Ag2S, AgCl, AgBr, Agl ve AgSCN olabilir (2*). Çökelek 1 M HNO3 ile asitlendirilmiş damıtık suyla yıkanıp, yıkama suyu atılır. Daha sonra HNO3 ortamdan uzaklaştırmak için çökelek su ile yıkanıp, yıkama suyu atılır. Çökelek üzerine bazik oluncaya kadar 3 M NH3 ve 10 damla amonyaklı AgN03 çözeltisi (3*) ekleyip iyice karıştırılır ve santrifüjlenir. Çökelek A ve çözelti A ayrılır.	V. grup anyonları içerebilir.

Çökelek A

Çözelti A

Ag2S, AgBr, Agl ve AgSCN içerebilir. Çökelek üç kısma ayrılır. a) Çökeleğin iki kısmına 10 damla su ve asidik oluncaya kadar 3 M CH3COOH eklenir. Üzerine bir spatül ucu çinko tozu ekleyip 5 dakika iyice karıştırılır ve santrifüjlenir (4). Çökelek fazla miktarda çinko ve gümüş içerdiğinden atılır. Çözelti Br- ve I- iyonlarını içerebilir. Bu çözeltinin üzerine 3-4 damla klorlu su vs 10 damla kloroform koyulup çalkalanır. Oluşan EFLATUN RENK I- nun varlığını gösterir. Bundan sonra 4-5 damla daha klorlu su ekleyerek mor renk giderilir. Ortaya çıkan SARI RENK Br- nun varlığım gösterir. Br~ yoksa kloroform tabakası renksiz kalır. a) Bir kısım çökelek üzerine 1 damla 3M HCI ve I damla 1 M FeCI3 eklenir, Çözeltideki "KIRMIZI RENK SCN- nun varlığını gösterir.

Klorür iyonunu içebilir. Çözelti ikiye ayrılır. BEYAZ ÇÖKELEK CI-nun varlığını gösteriri (5). a) Birinci kısma hafif asidik oluncaya kadar 3 M HNO3 eklenir b)İkinci kısma bir spatül ucu Mn02 ve 1-2 damla derişik H2SO4 eklenir ve dikkatlice ısıtılır. Tüpün ağzına ıslatılmış turnusol kağıdı tutulduğunda kağıdıp BEYAZ RENK alması Cl- nun varlığını gösterir.

9.3. IV. GRUP ANYONLARININ ANALİZİNDE NOTLAR

1. Ön denemede çözeltinin asidik olması gerekir ve turnusol kağıdı ile kontrol edilir.

2. Çökeleğin bileşimi renginden de anlaşılabilir. Ag2S siyah, AgCl ve AgSCN beyaz, AgBr kırmızımsı san, Agl ise sarıdır.

3. Amonyaklı AgNO₃ çözeltisinin (Miller reaktifi) hazırlanması:

(1.7 g AgN0₃,  25 g KN0₃ ve 17 ml derişik NH₃ karıştırılır, çözelti su ile 1 litreye seyreltilir.)

4. Çinko, AgBr vg Agl içindeki Ag⁺ iyonunu metalik Ag'e indirger, Br ve I^- iyonları çözeltiye geçer. SCN^- iyonu ise bozunur.

5. Fazla miktarda Ag(NH₃)₂⁺ kompleksinin bulunduğu ortamda AgI ve AgBr çözünmez, AgSCN ise sulu amonyakta az miktarda çözünür. Eğer Cl^- varsa iyi bir çökelek oluşmalıdır. Çözeltide oluşan bulanıklık klor iyonunun varlığını göstermeyebilir.